ΒΡΟΝΤΑΔΟΣ: S.O.S. !

Του Λεωνίδα Καρακούρου

Ένας από τους ωραιότερους οικισμούς του νησιού μας και όχι μόνο , ο Βροντάδος, εκπέμπει εναγωνίως , S.O.S.

Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 , όταν ο υπουργός ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. ήταν ο αείμνηστος Αντώνης Τρίτσης, με το Ν. 1337/83 μπαίνει σε εφαρμογή η Επιχείρηση Πολεοδομική Ανασυγκρότηση (Ε.Π.Α.) για όλη την επικράτεια και κατ’ επέκταση ανατίθεται σε συγκροτημένη ομάδα μελετητών (πολεοδόμοι, αρχιτέκτονες , κοινωνιολόγοι κ.λ.π.) η σύνταξη Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) για τον Βροντάδο.

Η έλλειψη εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού στην χώρα ήταν αισθητή σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων. Η καταστροφή του περιβάλλοντος , η κατάτμηση και οικοπεδοποίηση της γης, η εγκατάλειψη των αγροτικών περιοχών , η αλλαγή χρήσεων γης , η άναρχη και αυθαίρετη δόμηση, ήταν μια κατάσταση που έπρεπε να αντιμετωπιστεί επιτακτικά.

Η νομοθεσία στις περισσότερες περιπτώσεις , ήταν σε αδυναμία να αντιμετωπίσει καταστάσεις που εδημιουργούντο από τη σύγχρονη ανάπτυξη , τις δραστηριότητες που υπήρχαν και τις καινούριες που έρχονταν. Μπροστά στη φοβερή οικιστική έκρηξη και τον ορατό κίνδυνο που διέτρεχε το μοναδικό ελληνικό φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον , ο οραματιστής υπουργός μέσα από τον προοδευτικό εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας και των διαδικασιών (Π.Δ.), θέτει τους όρους και τα εργαλεία (Ζ.Ο.Ε.) που παρείχαν την ευχέρεια σχεδιασμού για τις εντός ορίων πόλεων και οικισμών αλλά και τις εκτός ορίων , καταμήκος ακτών , λιμνών, ποταμών κλπ. περιοχές , που έχρηζαν ανάγκης για την θέσπιση ειδικών όρων , με σκοπό την εξασφάλιση ισόρροπης ανάπτυξης των δραστηριοτήτων μεταξύ τους καθώς και σε σχέση με το περιβάλλον.

Παρ’όλα αυτά όμως, η κακή μοίρα (;) του Βροντάδου ήταν να μην αποκτήσει σχέδιο, αντίθετα με πολλές άλλες περιοχές της χώρας. Πριν καλά – καλά αρχίσουν οι δημοκρατικές διαδικασίες που ο νόμος προέβλεπε για την έγκριση της μελέτης , μια χωρίς αρχές και ιδεολογία συμμαχία οικονομικών και μικροπολιτικών συμφερόντων,μέσα από μια καλά οργανωμένη παραπληροφόρηση και κινητοποίηση τύπου «κατσαρόλας» , τίναξε στον αέρα κάθε ευοίωνη προοπτική που διαγραφόταν. Το Γ.Π.Σ. δεν απέκτησε νομική υπόσταση, η ακριβοπληρωμένη μελέτη θάφτηκε βαθιά στα συρτάρια του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ και ο Βροντάδος έμεινε έκτοτε έρμαιο μιας στρεβλής (μη) ανάπτυξης και προνομιακό πεδίο επίδειξης οικονομικής ευρωστίας των νέων αστικών στρωμάτων που τον οικοπεδοποιούν- τσιμεντοποιούν σιγά και σταθερά. Ο χαρακτηρισμός του από τα παραπάνω συμφέροντα σαν «κηπούπολη» που ένα σχέδιο θα απειλούσε αυτά τα χαρακτηριστικά , ήταν μάλλον εκ του πονηρού που «έπιασε» , αφήνοντάς του το ρόλο του υπνωτηρίου ενός άλλου εύρωστου και δυναμικού οικονομικού κέντρου, της πόλης της Χίου.

Από τότε, πέρασε ένα τέταρτο αιώνα και ο Βροντάδος έχασε πολλά , χωρίς βέβαια να είναι ο μόνος οικισμός – όπως άλλωστε το σύνολο του νησιού- σ’ αυτή την άναρχη και αδιέξοδη πορεία. Χωρίς δρόμους, πλατείες , δημόσιους χώρους, οικονομικό – εμπορικό κέντρο , χώρους εκπαίδευσης , πρόνοιας και αναψυχής , με πανάκριβη γη , πορεύεται μοιραία, παθητικά και χωρίς όραμα στη βάναυση αλλοίωση και καταστροφή της φυσιογνωμίας του , του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος του. Στις σύγχρονες ανάγκες της πόλης όπως η κυκλοφορία και στάθμευση του αυτοκινήτου , η ασφαλής κίνηση των πεζών , νέων και ηλικιωμένων , οι αναγκαίοι πεζόδρομοι, το οργανωμένο πράσινο , οι ποδηλατόδρομοι κλπ. δεν έχει και δεν μπορεί να δώσει απάντηση.

Είναι αλήθεια πως η πόλις αυτή , είτε από την εύνοια των θεών είτε από την καλή της τύχη , είναι προικισμένη με ένα τεράστιο, πανέμορφο και (σχεδόν ) ελεύθερο θαλάσσιο μέτωπο. Τη δεκαετία του ’70 η κατασκευή του σημερινού παραλιακού δρόμου κατέστρεψε και εξαφάνισε τα βοτσαλωτά της ακρογιάλια την επόμενη όμως δεκαετία , σχεδιάστηκαν μερικές πολύ πετυχημένες παρεμβάσεις όπως στη Δασκαλόπετρα, το Γούβι, τον Αφανή και τους Τρεις Μύλους που στόχο είχαν αφενός την ασφαλέστερη κυκλοφορία επί του παραλιακού δρόμου , αφετέρου την απόκτηση υποδομών αναψυχής (πλατείες, χώροι στάθμευσης , πάρκα, πράσινο, αναστηλώσεις παραδοσιακών μύλων, πεζοδρόμια, φωτισμός κλπ.) και παράλληλα τη βελτίωση της παραλίας προς όφελος των λουομένων, παρέχοντας μια αισθητική αναβάθμιση και έτσι μια καλύτερη ποιότητα ζωής στους πολίτες του Βροντάδου και όχι μόνο. Το αρχικό Αναπτυξιακό Σχέδιο της ευρύτερης παραλιακής ζώνης χωρίς να έχει ολοκληρωθεί περιμένει την επέκταση του με εκσυγχρονισμό της παραλίας , βελτίωση των πεζοδρομίων, κατασκευή ποδηλατόδρομου , θέσεων στάθμευσης κλπ.

Η ανατροπή

Έτσι όπως είπαμε παραπάνω , με το θάψιμο και καταχώνιασμα του Γ.Π.Σ. , όλοι οι κοινόχρηστοι χώροι που είχαν προβλεφθεί για δρόμους, πράσινο, αναψυχή, εκπαίδευση , διοίκηση , πρόνοια κλπ. , δίνονται χωρίς φραγμό στην οικοπεδοποίηση και τσιμεντοποίηση κι ακολουθεί το χάος. Η γραφειοκρατική αυτοδιοίκηση , χωρίς νεύρο, όραμα και φαντασία και την απουσία του κράτους , περιορίζεται σε ρόλο φτωχού συγγενή και επαίτη της Νομ. Αυτοδιοίκησης ή έστω σε υποτυπώδη διαχειριστή συλλογής σκουπιδιών, αντικατάστασης λαμπτήρων και διανομέα αλατισμένου νερού. Δε φτάνουν αυτά αλλά άρχισαν να βάζουν χέρι ακόμη και στις λίγες υπάρχουσες υποδομές όπως στην περιοχή των Τριών Μύλων που εκτός από καταπατήσεις το Λιμενικό Ταμείο βάζει πόδι και τη μετατρέπει σταδιακά σε σκουπιδότοπο , το γήπεδο στη Μούτσαινα γίνεται οικόπεδο , ο ΕΥΟΔΟΣ κατακρεουργεί αυθαίρετα δέντρα, ο δε παραλιακός , κύριας σημασίας για το Βροντάδο , ονομάζεται νομαρχιακός και αφαιρείται κάθε δικαίωμα από τον παραιτημένο Δήμο.

Τελευταία πράξη του δράματος, ο ετσιθελισμός της νομαρχίας με την κατασκευή του τσιμεντένιου τερατουργήματος – στηθαίου δίκην διαχωριστικής νησίδας που ήδη εκτελείται , ενώ το Δημοτικό Συμβούλιο παρακολουθεί άτολμο και αδρανές. Μόνο μια μίνι συνάντηση πραγματοποίησε ο Δήμος με το νομάρχη για αυτό το θέμα και αφού «βρήκε ντουβάρι» , αποχώρησε. «ήλθον, είδον , απήλθον»…

Τι ήθελε να πει ο Δήμος και δεν μπόρεσε; Ναι σε διαχωριστική νησίδα αλλά τύπου πεζοδρομίου και επανασχεδιασμό με πρόβλεψη θέσεων στάθμευσης αυτοκινήτων , αναβάθμιση – απελευθέρωση των πεζοδρομίων με ποδηλατόδρομο, φωτισμό και πράσινο. Αφαίρεση των πολλαπλών στρώσεων ασφάλτου, αρτιότητα στην κατασκευή και συνεργασία με τις υπηρεσίες του Δήμου για ένα λειτουργικό και αισθητικό αποτέλεσμα που θα λαμβάνει υπόψη τα τοπικά χαρακτηριστικά και τις κοινωνικές ανάγκες. Τι έγινε όμως από όλα αυτά; Όπως είπα και παραπάνω , μηδέν εις το πηλίκον. Για να δούμε , τι θα κάνουν αύριο οι Βρονταδούσοι όταν ξυπνήσουν με τα εκατοντάδες κυβικά σκυροδέματος να είναι γεγονός χωρίς επιστροφή και η νέα απάνθρωπη και απρόσωπη αισθητική του τσιμέντου κυριαρχήσει από άκρο σ’ άκρο στην πόλη.

Τσιμέντο να γίνει;