ΚΑΤΩ ΦΑΝΑ S.O.S

Τα Κάτω Φανά βρίσκονται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου, 6 χιλιόμετρα από το Πυργί (στο δρόμο προς τους Ολύμπους). Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στα Κάτω Φανά από τον Κ. Κουρουνιώτη (1915-1916) και την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή (1934-35), έφεραν στο φως ένα σημαντικό κέντρο λατρείας, το οποίο ήταν σε συνεχή χρήση από τον 9ο αιώνα π. Χ. Στο χώρο αυτόν, που κατά τους Βυζαντινούς χρόνους μετατράπηκε σε κέντρο Χριστιανικής λατρείας, βρίσκεται σήμερα κτισμένη η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων. Στον αρχαιολογικό χώρο σώζονται σήμερα, λείψανα του αρχαϊκού ναού και του περιβόλου του, αρχιτεκτονικά μέλη τα οποία επαναχρησιμοποιήθηκαν σε μεταγενέστερες οικοδομικές φάσεις καθώς και λείψανα της παλαιοχριστιανικής βασιλικής.


Τη δεκαετία του '60, ο αδικοχαμένος συνθέτης Γιάννης Χρήστου (Janni Christou) αποφάσισε να κάνει στο νησί της Χίου ένα μεγάλο δώρο- να σημειώσουμε εδώ ότι τα μόνα πράγματα που συνέδεαν τον μεγάλο συνθέτη με το νησί, ήταν η αγάπη του γι' αυτό και η καταγωγή της γυναίκας του. Άρχισε λοιπόν να αγοράζει κάποια κομμάτια γης στα Kάτω Φανά, με σκοπό να ιδρύσει ένα, διεθνούς εμβέλειας, πολιτιστικό κέντρο. Τα σχέδια του ήταν μεγαλεπήβολα και απαιτούσαν πολύ κόπο για να υλοποιηθούν. Το κέντρο θα φιλοξενούσε ό,τι σημαντικότερο από το χώρο της παγκόσμιας διανόησης και τέχνης. Ο ίδιος ο Χρήστου χωρίς να λυπηθεί έξοδα και κόπο ανέθεσε σε έναν από τους μεγαλύτερους έλληνες αρχιτέκτονες, τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη, το σχεδιασμό των εγκαταστάσεων οι οποίες περιελάμβαναν θέατρα, αίθουσες συναυλιών, συνεδρίων κ.τ.λ. Τα σχέδια και οι μακέτες υπάρχουν μέχρι και σήμερα στο αρχείο του Γιάννη Χρήστου. Ο ίδιος ο συνθέτης επέβλεπε προσωπικά την πορεία των έργων. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς η ώθηση που θα δινόταν στο νησί από ένα τέτοιο έργο θα ήταν τεράστια. Ο Γιάννης Χρήστου ήταν ένας από τους σημαντικότερους μουσικούς του 20ού αιώνα. Ο κύκλος του περιελάμβανε την αφρόκρεμα της παγκόσμιας διανόησης. Φαντάζεστε λοιπόν τι θα σήμαινε για το νησί όχι απλώς η επίσκεψη αλλά και η λειτουργία (μέσω συναυλιών, διαλέξεων, συνεδρίων κ.τ.λ) όλων αυτών των ανθρώπων. Όμως πολλές φορές η ζωή έχει άλλα σχέδια. Τον Ιανουάριο του '70, την ημέρα της γιορτής του, ο Γιάννης Χρήστου θα χάσει τη ζωή του σε αυτοκινητικό δυστύχημα, θα τον ακολουθήσει λίγες μέρες αργότερα η σύζυγός του, Θηρεσία. Ο σπουδαίος συνθέτης - φιλόσοφος δε θα προλάβει να υλοποιήσει τα σχέδια που είχε για το νησί που αγάπησε. Τα τρία μικρά παιδιά που άφησε πίσω του, όπως είναι φυσικό, δεν είχαν ούτε αυτά καμία δυνατότητα να συνεχίσουν τα σχέδια του πατέρα τους.


Λίγα χρόνια αργότερα, ευτυχώς, η περιοχή θα κυρηχθεί απο την αρχαιολογική Υπηρεσία ως αδόμητη Ζώνη Α΄. Ολόκληρος ο κόλπος θα θεωρηθεί σαν περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Όμως, παρά την κύρηξη, η μεταγενέστερη αδιαφορία των αρμόδιων φορέων (πολεοδομίας, αρχαιολογίας κ.τ.λ) καθως και του τοπικού δήμου, θα ανοίξει την όρεξη σε κάθε είδους αυθερετούντα και καταπατητή. Έτσι μέρα με την ημέρα ξεφυτρώνουν στην περιοχή τροχόσπιτα, τροχοβίλλες και κάθε λογης κατασκευή η οποία κάθε αλλο παρά προσωρινή είναι αφου στις περισσότερες φορές συνοδεύονται και απο "εργα υποδομής" (βόθρους, φρεάτια, πηγάδια κ.τ.λ). Το θέαμα που παρατηρείται, ειδικότερα κατα τα καλοκαιρινά Σαββατοκύριακα, κάθε άλλο παρα τιμά το νησί και τον πολιτισμό του. Προσωρινοί και μόνιμοι κατασκηνωτές, σουβλάκια, κασσετόφωνα, περιττώματα κάτω απο τα σχοινόδεντρα, 4Χ4 να οργώνουν την παραλία και τον αρχαιολογικό χώρο, βρωμιά, κακογουστιά και ασέβεια. Η απουσία των αρχών παντελής. Οι διαμαρτυρίες απο τους επισκέπτες που περιμένουν να αντικρίσουν τη μαγευτική παραλία που περιγράφουν τα τουριστικά φυλλάδια, μεγάλες.


Ευτυχώς, απο οτι μαθαίνουμε, τον τελευταίο καιρο έχει ασχοληθεί με το θέμα ο τοπικός οικολογικός σύλλογος. Ελπίζουμε να καταφέρει να ευαισθητοποιήσει τις αρχές ουτως ώστε να απομακρυνθούν άμμεσα όλες οι παράνομες κατασκευές και ο τόπος να ξαναβρεί την ομορφιά, την ησυχία και την ιερότητα που του ανήκει.