40 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΡΑΓΙΚΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ!

Συμπληρώνονται σήμερα 40 χρόνια απο την 8η Ιανουαρίου του 1970, όπου βρήκε τραγικό θάνατο ο συνθέτης Γιάννης Χρήστου.
Ακόμη και η ημερομηνία του θανάτου του φέρνει έντονα σημειολογικά χαρακτηριστικά!
8 Ιανουαρίου ήταν η μέρα που γεννήθηκε, γιόρταζε (η επόμενη της ονομαστικής του εορτής) και τελικά πέθανε σε ηλικία μόλις 44 ετών.

Ένα πολύ συνοπτικό βιογραφικό, έτσι σαν μικρό μνημόσυνο, παραθέτω πιό κάτω:

Γεννημένος στην Ηλιούπολη, ένα προάστιο του Καϊρου, γόνος πλούσιας οικογένειας Ελλήνων της Αιγύπτου, βρέθηκε να ανήκει στον ευρύτερο χώρο των Ελλήνων της Μεσογείου.

Γιος του ιδοκτήτη σοκολατοποιίας Ελευθέριου Χρήστου και της Λιλίκας Ταβερνάρη, απογόνου αριστοκρατικής οικογένειας με Κυπριακή καταγωγή, ο Γιάννης Χρήστου πήρε από νωρίς Αγγλοσαξονική μόρφωση στην Αλεξάνδρεια.

Ως πρώιμη μουσική ιδιοφυία πήρε μαθήματα πιάνου από την διεθνούς φήμης πιανίστρια Τζίνα Μπαχάουερ. Η βιωματική ενασχόληση της μητέρας του με το πεδίο της μεταφυσικής επηρέασε βαθύτατα την ψυχοσύνθεσή του.

Ο πατέρας του ήταν πρακτικός άνθρωπος που όμως δεν κατάφερε να στρέψει προς τις επιχειρήσεις του ούτε τον Γιάννη αλλά ούτε και τον κατά 4 χρόνια μεγαλύτερο αδελφό του Γιάννη, τον Έβη (Ευάγγελο) Χρήστου. 

Και τα δύο αδέλφια στράφηκαν από νωρίς σε άλλου είδους αναζητήσεις. Συγκεκριμένα, το 1945 ο Γιάννης Χρήστου πήγε για σπουδές φιλοσοφίας στο περίφημο King’s College στο Cambridge. Εκεί μαθήτευσε δίπλα σε δύο ογκόλιθους της φιλοσοφίας του 20^ου αιώνα: τον Μπέρτραντ Ράσσελ και τον Λούντβιχ Βιττγκενστάιν ενώ το ίδιο διάστημα σπούδαζε μουσική δίπλα σε μια άλλη σημαντική προσωπικότητα του χώρου: τον Ρέντλιχ.

Από το 1948 ως το 1950 ο Γιάννης Χρήστου ταξιδεύει κυρίως ανάμεσα σε Ιταλία και Ελβετία. Στην Ιταλία, επειδή παίρνει μαθήματα ενορχήστρωσης σε μουσική Ακαδημία της Σιένα, ενώ στην Ελβετία παρακολουθεί σεμινάρια πάνω στην Ψυχολογία του Βάθους δίπλα στον αδελφό του Έβη που ήταν ήδη στενός συνεργάτης ενός άλλου ιερού τέρατος του χώρου: του Καρλ Γιουνγκ.

Ουσιαστικά, από εκείνα τα χρόνια ο αδελφός του στάθηκε ο πνευματικός του μέντορας για τη σύσταση μιας θεωρητικής και πρακτικής κοσμοαντίληψης. 

Η επιστροφή του στην Αλεξάνδρεια συμπίπτει με το γάμο του με την παιδική του φίλη Θηρεσία Χωρέμη μια γυναίκα που στάθηκε δίπλα του σε όλες τις επιλογές του και με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Όμως, το 1956 ο αγαπημένος του αδελφός Έβης σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Αυτό ήταν το δεύτερο σημαντικό γεγονός που τον επηρέασε βαθύτατα.

Έκτοτε μεταβαίνει στην Ελλάδα και ζει μεταξύ Αθήνας και Χίου. Στη Χίο εγκαθίσταται στο αρχοντικό της γυναίκας του όπου δημιουργεί μέσα έναν οργασμό τελετουργικής έμπνευσης. Σύμφωνα με μαρτυρίες των οικείων του φαίνεται πως τα δημιουργήματά του εκείνης της περιόδου ήταν αποτέλεσμα των «διαδρομών» που διένυε προκειμένου να συναντά το νεκρό αδελφό του και να οδηγούνται μαζί στα πιο … απόκρημνα μονοπάτια.

Ο Γιάννης Χρήστου βίωσε τη σύντομη ζωή του σαν ένα αερικό. Δημιούργησε δραματικά σπαράγματα που ισορροπούν ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο. Τα έργα του είναι εκρήξεις, με βαθιές επιρροές από μεταφυσικές και υπερβατικές παραδόσεις.

Υπήρξε διεθνής αναγνώριση του πρωτοποριακού χαρακτήρα του έργου του. Από νωρίς έγιναν απόπειρες να το εντάξουν σε ένα μίγμα αβανγκάρντ και κλασσικής μουσικής. Παρ΄ όλα αυτά, ο Γιάννης Χρήστου βαθύτατα συνειδητοποιημένος Άνθρωπος και Δημιουργός, αντιστάθηκε σθεναρά σε κάθε διακοσμητισμό και αισθητισμό.

Θεώρησε τη μουσική σαν μέσο δραματοποίησης αρχέγονων συγκινήσεων και μυστικιστικών εκστάσεων μέχρις υστερίας. Εισάγει μια εντελώς προσωπική σημειογραφία στη μουσική του, συνδεόμενη με γραφικές αναπαραστάσεις που εκφράζουν τις αυτοσχεδιαστικές δράσεις των μουσικών που συμμετέχουν, όχι σε μια εκτέλεση έργου αλλά σε μια λυτρωτική ιεροτελεστία. 

Το πέρασμα του απο την αρχαία τραγωδία και η συνεργασία του με τον Κάρολο Κούν θα αφήσει ανεξίτηλο σημάδι στον τρόπο που αντιμετωπίζονται απο κει και πέρα οι παραστάσεις. Στην κυριολεξία η αρχαία τραγωδία "αλλάζει". Ειδικά σε ότι έχει να κάνει με τον χορό.

Μια ανάλογη συμμετοχή ανέμενε και από το κοινό που παρακολουθούσε τις εκτελέσεις των έργων του, εκτελέσεις για τις οποίες όπως πίστευε έπρεπε να έχει ο ίδιος την αποκλειστική ευθύνη. Τα συγκλονιστικά μουσικά ψυχοδράματά του δεν επιδέχονται μέχρι σήμερα κανένα στυλιζάρισμα.

Η προσωρινή επίγεια ζωή του Γιάννη Χρήστου περατώθηκε στα 44 του χρόνια με τον ίδιο τρόπο που είχε περατωθεί 14 χρόνια νωρίτερα η ζωή του αδελφού του: σκοτώθηκε με τη γυναίκα του στην Αθήνα την ημέρα της γιορτής του, σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα…

* Ευχαριστώ θερμά τον κ.Γιάννη Χάρη για τις διορθώσεις που μου υπέδειξε στις ημερομηνίες που είχα κάνει λάθος.